تعرفه‌ها، قیمت‌گذاری و توافقات پشت‌پرده؛ چطور غول‌های داروسازی در برابر تغییرات پیش‌بینی‌ناپذیر دوام می‌آورند؟
در ماه‌های اخیر، نوسانات گسترده در سیاست‌های دارویی ایالات متحده از تهدید تعرفه‌های ۱۰۰ درصدی تا امضای قراردادهای قیمت‌گذاری با شرکت‌های بزرگ صنعت داروسازی جهان را در وضعیتی پرابهام و واکنشی قرار داده است.
بر اساس گزارش رسانه‌های آمریکایی، دولت ایالات متحده در حال مذاکره با شرکت‌هایی همچون فایزر (Pfizer) و آسترازنکا (AstraZeneca) برای هم‌تراز کردن قیمت داروهای فروخته‌شده در بازار آمریکا با میانگین جهانی است.
این اقدام، در حالی انجام می‌شود که طرح تعرفه ۱۰۰ درصدی داروها از اول اکتبر ۲۰۲۵ هنوز به مرحله اجرا نرسیده و احتمال انعقاد توافقات جدید با سایر شرکت‌های دارویی وجود دارد.
کاترین استارکس، شریک مؤسسه حقوقی «سیدلی آستین»، در گفت‌وگو با نشریه‌های تخصصی صنعت دارو گفته است:
«در ۱۰۰ روز نخست سال جاری، دولت دو فرمان اجرایی در زمینه قیمت‌گذاری دارو صادر کرده است. چنین سرعتی در تصمیم‌گیری بی‌سابقه است و شرکت‌های دارویی را در حالت آماده‌باش مداوم قرار داده است.»
مقررات جدید؛ از کاهش قیمت تا کنترل رقابت
اقدام اخیر کاخ سفید در ۱۵ آوریل، هدف خود را کاهش قیمت دارو از طریق توسعه داروهای ژنریک و بایوسیمیلار و مقابله با رفتارهای ضدرقابتی اعلام کرده است.
اما کارشناسان معتقدند که موج تغییرات سیاستی، تنها در سطح تعرفه‌ها متوقف نخواهد شد و اصلاحات فنی و پشت‌صحنه‌ای نیز چالش‌های جدی‌تری برای شرکت‌ها ایجاد می‌کند.
به گفته استارکس، یکی از بحث‌برانگیزترین تغییرات، بازنگری در تعریف “هزینه خدمات واقعی” در برنامه مدیکر است.
در پیش‌نویس مقررات پیشنهادی تعرفه پزشکان سال ۲۰۲۶، از تولیدکنندگان دارو خواسته شده است نامه تأییدیه‌ای از شرکای تجاری خود دریافت کنند تا مشخص شود که مبالغ خدمات پرداختی، به مشتریان یا شرکت‌های وابسته منتقل نمی‌شود.
«این الزام جدید می‌تواند برای شرکت‌های دارویی، به‌ویژه در حوزه تطبیق مقررات، چالشی سنگین و پرهزینه باشد.»
(کاترین استارکس)
وی افزود: مقررات اخیر مرکز خدمات درمانی آمریکا (CMS) بدون شفافیت کافی در خصوص نحوه اجرا، باعث نگرانی جدی فعالان حوزه داروسازی شده است.
چابکی؛ رمز بقا در سیاست‌گذاری متغیر
کارشناسان تأکید دارند شرکت‌های دارویی باید با طراحی چارچوب‌های سناریو‌محور، خود را برای شرایط مختلف آماده کنند.
به گفته استارکس:
«هر تغییر می‌تواند اثر متفاوتی بر محصولات و قراردادهای شرکت‌ها بگذارد. بنابراین لازم است برای سناریوهای مختلف، از تغییر تعرفه تا اصلاح نظام قیمت‌گذاری برنامه عملی مشخصی داشته باشند.»
وی افزود:
«باید فهرستی از اقدامات فوری تهیه شود تا اگر اصلاحات ناگهانی اتفاق افتاد، شرکت‌ها بدون تأخیر واکنش نشان دهند و دچار بحران عملیاتی نشوند.»
به اعتقاد تحلیلگران، یکی از مهم‌ترین محورهای آمادگی در برابر اصلاحات ناگهانی، ایجاد مسیرهای قانونی برای اعتراض یا مذاکره با نهادهای ناظر است.
«اگر یک اصلاحیه غیرعملی یا غیرمنصفانه باشد، شرکت‌ها باید مسیر گفت‌وگو و پیگیری حقوقی را از قبل آماده کرده باشند. چابکی استراتژیک، کلید بقای صنعت دارو در شرایط فعلی است.»
جمع‌بندی فارما‌نیوز
در حالی که صنعت داروسازی ایران نیز در سال‌های اخیر با چالش‌هایی مشابه در حوزه قیمت‌گذاری و سیاست‌گذاری دست‌وپنجه نرم می‌کند، تجربه جهانی نشان می‌دهد که انعطاف، آینده‌نگری و هماهنگی میان نهادهای دولتی و خصوصی تنها راه عبور از این دوران پرنوسان است.
صنعت دارو ، چه در ایران و چه در جهان، بیش از هر زمان دیگری نیازمند ثبات مقررات، شفافیت در تصمیم‌سازی و درک اهمیت نقش داروسازان در زنجیره سلامت است.